Χειρουργικές επεμβάσεις σε ασθενείς που έχουν λάβει ακτινοβολία

Η ακτινοβολία στην περιοχή της κεφαλής και του τραχήλου χρησιμοποιείται μαζί με τη χειρουργική θεραπεία και τη χημειοθεραπεία ως μέρος της θεραπείας του καρκίνου της στοματογναθοπροσωπικής περιοχής και του τραχήλου. Η ακτινοβολία έχει ευεργετικές δράσεις στη θεραπευτική του καρκίνου τόσο στον έλεγχο του πολλαπλασιασμού των καρκινικών κυττάρων ή ακόμα και στο θάνατο αυτών. Η ακτινοβολία δίνεται στον ασθενή σε διάφορες δόσεις και με διάφορα σχήματα τα οποία ρυθμίζονται από τον υπεύθυνο ογκολόγο.

Μία από τις επιπλοκές μετά από την ακτινοβόληση των γνάθων είναι η οστεονέκρωση αυτών. Ως οστεονέκρωση των γνάθων από ακτινοβολία ορίζεται η αποκάλυψη οστού το οποίο έχει ακτινοβοληθεί και δεν έχει επουλωθεί για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 3 μηνών, χωρίς να υπάρχει στην περιοχή ένδειξη για μετάσταση καρκίνου. Το πιο κοινό κλινικό σημείο στους ασθενείς που εμφανίζουν οστεονέκρωση γνάθων από ακτινοβολία είναι η αποκάλυψη του οστού. Συνοδά κλινικά συμπτώματα είναι ο πόνος, το πύον, η φλεγμονή, νευρολογικά συμπτώματα, δυσκολία στη μάσηση και την κατάποση κ.ά.


Η θεραπεία της οστεονέκρωσης των γνάθων από ακτινοβολία περιλαμβάνει τόσο τη συντηρητική θεραπεία με φάρμακα (αντιβιοτικά, παυσίπονα, στοματοπλύματα) όσο και τη χειρουργική θεραπεία. Κατά καιρούς έχουν προταθεί διάφορα πρωτόκολλα αντιμετώπισης των ασθενών αυτών ανάλογα με το στάδιο της νέκρωσης και τη γενική κατάσταση υγείας τους. Σε γενικές γραμμές προτείνεται η συντηρητική θεραπεία στα αρχικά στάδια ενώ στα προχωρημένα στάδια επιβάλλεται η χειρουργική θεραπεία.

Ο ρόλος του οδοντιάτρου είναι πολύ σημαντικός στη θεραπεία των ασθενών που πρόκειται να λάβουν ή έχουν λάβει ήδη ακτινοβολία. Κρίνεται απαραίτητη η ενημέρωσή τους για τις πιθανές επιπλοκές μετά τη θεραπεία με ακτινοβολία αλλά και για τη διατήρηση καλής στοματικής υγείας καθώς η κακή στοματική υγιεινή αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση της οστεονέκρωσης. Θα πρέπει να ελέγχεται οπωσδήποτε η στοματική υγεία πριν την έναρξη της θεραπείας με ακτινοβολία, κατά τη διάρκεια και μετά και θα πρέπει να εκτελούνται όλες οι απαραίτητες θεραπείες στο στόμα πριν την ακτινοβόληση του ασθενούς.

Επιβάλλεται ακόμα η αποφυγή οποιουδήποτε τραυματισμού στη στοματική κοιλότητα τόσο κατά τη διάρκεια της θεραπείας με ακτινοβολία αλλά και μετά προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος ανάπτυξης οστεονέκρωσης. Σε περίπτωση που είναι απαραίτητη η εκτέλεση χειρουργικής επέμβασης στο στόμα σε ασθενείς που έχουν λάβει ακτινοβολία στην στοματοπροσωπική περιοχή, θα πρέπει να εκτελείται από εξειδικευμένο οδοντίατρο με βάση τα πρωτόκολλα αντιμετώπισης που έχουν θεσπιστεί για αυτούς τους ασθενείς.